बांगलादेश मधील सरकारी नोकऱ्यांमध्ये १९७१ च्या मुक्तिसंग्रामात लढलेल्या लोकांच्या वंशजांना तिथल्या शेख हसीना सरकारने ३०% राखीव जागा जाहीर केल्या आणि देशात वादाची ठिणगी पडली. तिथल्या सर्वोच्च न्यायालयाने यात हस्तक्षेप करून हे आरक्षण ३० टक्क्यांवरून ५ टक्क्यांवर आणलं. मात्र आंदोलन काही शमल नाही. शेवटी आज या हिंसक आंदोलनामुळे पंतप्रधान शेख हसीना यांना देश सोडून निघून जाण्यास भाग पडले. आजच्या मुद्द्याची गोष्ट मध्ये पाहूया भारतावर याचा काय परिणाम होऊ शकतो.
बांगलादेशच्या पंतप्रधान शेख हसीना या भारताशी मैत्रीपूर्ण संबंध राखून होत्या तसेच त्यांनी बांगलादेशातील कट्टर इस्लामिकवाद्यांचाही पुरता बंदोबस्त केला होता. भारताने बांगलादेशला अनेक प्रकल्पांसाठी आर्थिक मदत केली आहे. आता बांगलादेश लष्कराने तात्पुरते सरकार स्थापन केले आहे. त्यामुळे काही संभाव्य परिणाम काय असू शकतील ते पाहू.
वाढलेली सुरक्षा चिंता: बांगलादेशातील सरकार कोसळल्यामुळे तिथे राजकीय अस्थिरता व अशांतता निर्माण होण्याची शक्यता असल्याने भारत-बांगलादेश सीमेवर सुरक्षेची चिंता वाढू शकते.
व्यापार आणि आर्थिक संबंधांवर परिणाम: बांगलादेशातील अस्थिरता दोन्ही देशांमधील व्यापार आणि आर्थिक संबंधांवर परिणाम करू शकते. भारत हा बांगलादेशचा सर्वात मोठा व्यापारी भागीदार आहे आणि राजकीय अस्थिरतेचा या द्विपक्षीय व्यापारावर गंभीर परिणाम होऊ शकतो.
स्थलांतर आणि निर्वासित समस्या: राजकीय अस्थिरतेमुळे स्थलांतर आणि निर्वासित समस्यांमध्ये वाढ होऊ शकते. देशात पुन्हा इस्लामिक कट्टरतावाद्यांचे सरकार येण्याची शक्यता असल्याने हिंदू व अन्य धार्मिक अल्पसंख्य निर्वासितांचा लोंढा भारताकडे वळू शकतो.
प्रादेशिक स्थिरता: शेख हसीना यांच्या राजीनाम्याचा प्रादेशिक स्थिरतेवर व्यापक परिणाम होऊ शकतो. बांगलादेश हा भारतीय उपखंडात स्थिरता राखण्यासाठी भारताचा एक महत्त्वाचा भागीदार आहे आणि राजकीय नेतृत्वातील कोणताही बदल या या गोष्टीवर परिणाम करू शकतो.
दहशतवादविरोधी प्रयत्न: भारत आणि बांगलादेश दहशतवादविरोधी प्रयत्नांमध्ये सहकार्य करत आहेत. नेतृत्वातील बदलामुळे या प्रयत्नांच्या परिणामकारकतेवर परिणाम होऊ शकतो आणि नवीन धोरणे आणि भागीदारी आवश्यक आहेत.
भारत विरोधी शक्तींचा प्रभाव: बांगलादेशातील राजकीय पोकळी चीन सारख्या भारत विरोधी शक्तींना या प्रदेशात त्यांचा प्रभाव वाढवण्याची संधी मिळू शकते, ज्यामुळे भारताच्या धोरणात्मक हितसंबंधांवर परिणाम होऊ शकतो.
भारताचे बांगलादेशातील घडामोडींवर लक्ष असून याबाबतीत आता नवी रणनीती स्वीकारावी लागेल.
