फ्रेंच मीडिया आउटलेट Mediapart ने उघड केले आहे की (OCRP), भारत आणि अदानी समूहाला लक्ष्य करण्याच्या उद्देशाने ऑर्गनाइज्ड क्राइम अँड करप्शन रिपोर्टिंग प्रोजेक्टकडून काम केले जात होते. याबाबत जेवढा दावा केला जात आहे तितका तो स्वतंत्र नाही. त्याऐवजी, याला अमेरिकी सरकारकडून निधी आणि इतर प्रभाव टाकणाऱ्या गोष्टी दिल्या जातात. त्यासाठी लागणाऱ्या जवळपास निम्म्या बजेटला यू.एस. स्टेट डिपार्टमेंट ऑफ स्टेट आणि यूएसएआयडी यांसारख्या एजन्सींनी पाठिंबा दिला आहे. 2007 मध्ये त्याची स्थापना झाल्यापासून, OCCRP ला यूएस सरकारच्या स्त्रोतांकडून सुमारे $47 दशलक्ष प्राप्त झाल्याचा आरोप करण्यात आला आहे.
चला तर या मुद्द्यावर खोलवर माहिती घेऊया
OCCRP ची 2007 मध्ये स्थापन करण्यात आली. त्यांच्याकडे संपूर्ण खंडामधील पत्रकारांची एक टीम आहे जी संघटित गुन्हेगारी आणि भ्रष्टाचाराविषयी वार्तांकन करण्यावर लक्ष केंद्रित करते. जरी OCCRP स्वतःला एक स्वतंत्र संस्था म्हणून कार्यरत असली तरी तिला यूएस डिपार्टमेंट ऑफ स्टेट आणि यूएस एजन्सी फॉर इंटरनॅशनल डेव्हलपमेंट (USAID) कडून निधी प्राप्त होतो.
भारतातील भूमिका आणि राहुल गांधी यांच्याशी संबंध
भारतामध्ये, OCCRP ला त्याच्या वादग्रस्त अहवालांसाठी मोठ्या प्रमाणावर विविध प्रतिक्रियांना तोंड द्यावं लागत आहे. पत्रकारीतेच्या अनुषंगाने सर्वेक्षण करण्यासाठी पेगासस स्पायवेअरचा गैरवापर केल्याचा आरोप त्यांच्यावर करण्यात आला असून 2023 आणि 2024 मध्ये अदानी समूहाविरुद्ध त्याचे वारंवार अहवाल आले आहेत. तथापि, अदानी समूह आणि मॉरिशस-आधारित फंड 360 वन, हे वृत्त निराधार असल्याचे आणि बाजार अस्थिर करण्याच्या उद्देशाने फेटाळले. शिवाय, भारताच्या सर्वोच्च न्यायालयाने असा निर्णय दिला की अशा तृतीय-पक्षाच्या अहवालांमध्ये विश्वासार्हतेचा अभाव आहे आणि ते चालू तपासांवर प्रभाव टाकू शकत नाहीत. “वैधानिक नियामकाद्वारे केलेल्या चौकशीवर संशय घेण्यासाठी अप्रमाणित बातम्या आणि तृतीय-पक्ष संस्थांवर अवलंबून राहणे स्वीकारले जाऊ शकत नाही,” असे न्यायालयाने निरीक्षण केले होते.
काँग्रेस नेते राहुल गांधी यांनी संसदीय अधिवेशनात व्यत्यय आणण्यासाठी आणि जनमत विरोधात नेण्यासाठी आपल्या अहवालांचा वापर करून भारत आणि अदानी समूहाला लक्ष्य करण्यासाठी OCCRP कडून निर्माण करण्यात आलेल्या तथाकथित गोष्टींवर वारंवार भर दिला आहे. सोरोस-अनुदानीत एनजीओचे माजी उपाध्यक्ष, शालील शेट्टी सारख्या व्यक्तींशी असलेले त्यांचे संबंध, त्यांचे OCCRP नेटवर्कशी असलेले संबंध हेच तर दर्शवतात. यावरून असे दिसून येती की गांधींच्या कृती भारताच्या सार्वभौमत्वाला नख लावण्याच्या उद्देशाने परकीय व्यक्तींकडून चालवल्या जात असलेल्या अजेंड्याशी संबधित आहेत.
राहुल गांधी व्यतिरिक्त, रवी नायरसारखे पत्रकार आणि काही विरोधी सदस्य OCCRP मधील अहवाल फोडत असून भारतीय संस्था आणि अदानी समूहासारख्या कॉर्पोरेट संस्थांविरूद्ध त्यांचा वापर करताना दिसले आहेत.
अमेरिकी सरकारी स्रोतांकडून निधी
OCCRP ची स्थापना यूएस ब्युरो ऑफ इंटरनॅशनल नार्कोटिक्स अँड लॉ एन्फोर्समेंट अफेयर्सच्या आर्थिक पाठिंब्याने डेव्हिड हॉजकिन्सन नावाच्या यूएस आर्मी ऑफिसरच्या मदतीने करण्यात आली होती, जो यूएस स्टेट डिपार्टमेंटच्या युरोपियन आणि युरेशियन अफेयर्सच्या ब्युरोचे संचालक देखील होता. सध्या, यूएस सरकार OCCRP च्या अंदाजपत्रकातील अर्धा निधी देते आणि संस्थेचे सह-संस्थापक Drew Sullivan यांच्यासह प्रमुख कर्मचाऱ्यांच्या नियुक्त्यांना व्हेटो करण्याचा अधिकार राखून ठेवते.
यूएस डिपार्टमेंट ऑफ स्टेट आणि यूएस एजन्सी फॉर इंटरनॅशनल डेव्हलपमेंट कडून भरीव पाठिंबा मिळत असूनही, OCCRP या निधीची व्याप्ती किंवा त्याचे परिणाम त्याच्या वेबसाइटवर पूर्णपणे उघड करत नाही किंवा यूएस सरकारी एजन्सींच्या भूमिकेची प्रसिद्धी करत नाही. तथापि, माईक हेनिंग, एक वरिष्ठ USAID सल्लागार, यांनी उघडपणे OCCRP चे वर्णन एजन्सीच्या “सर्वोत्तम उपलब्धींपैकी एक” म्हणून केले आहे, आणि पुढे यूएस भू-राजकीय उद्दिष्टांशी त्याच्या संरेखनाची पुष्टी केली आहे.
पत्रकारितेच्या वेषाखाली एक प्रचार यंत्र
यूएस सरकार-अनुदानित स्वयंसेवी संस्था 5-6 देशांतील सरकार प्रमुखांच्या पतनाची खात्री करून घेण्याचा अभिमान बाळगते. यूएस स्टेट डिपार्टमेंट आणि यूएसएआयडी त्यांच्या वित्तपुरवठाद्वारे संस्थेवर प्रभाव टाकतात म्हणून हे घडते. शिवाय, यूएस सरकारी एजन्सी OCCRP अहवालांचा वापर न्यायिक चौकशी आणि मंजुरी प्रक्रिया सुरू करण्यासाठी करतात. ते यूएस सरकारची चौकशी करू शकत नाही आणि अमेरिकन हितसंबंधांना प्रतिकूल असलेल्या परदेशी सरकारांची चौकशी करण्याचे निर्देश दिले आहेत. या दुर्दैवी देशांमध्ये रशिया, व्हेनेझुएला, माल्टा आणि सायप्रस यांचा समावेश आहे. उदाहरणार्थ, OCCRP ला वॉशिंग्टनचा ज्ञात विरोधक असलेल्या व्हेनेझुएलामध्ये भ्रष्टाचाराची चौकशी करण्यासाठी $173,324 अनुदान मिळाले. हे निवडक लक्ष्यीकरण संस्थेच्या निःपक्षपातीपणाबद्दल गंभीर प्रश्न उपस्थित करते.
ड्र्यू सुलिव्हन यांनी स्वत: कबूल केले आहे की कोणीही त्यांच्या स्वत: च्या पैशाने देशाविरूद्ध तक्रार करू शकत नाही. “आम्ही यूएस सरकार किंवा सोरोसचे पैसे यूएस कथांसाठी वापरू शकलो नाही,” त्यांनी 2023 मध्ये OCCRP पत्रकारांना ईमेलमध्ये म्हटले. स्वातंत्र्याचा अभाव आणि OCCRP मध्ये यूएस सरकारच्या सहभागामुळे प्रमुख यूएस पत्रकार लॉवेल बर्गमन यांना राजीनामा द्यावा लागला. बोर्ड.
विशेष म्हणजे, OCCRP कायद्याने बंधनकारक आहे यूएस फॉरेन असिस्टन्स ॲक्टचे पालन करण्यासाठी, यूएस आर्थिक हितसंबंध आणि परराष्ट्र धोरण पुढे नेण्यासाठी परदेशात मिळालेल्या मदतीच्या रकमेशी संबंधित. वादग्रस्त देणगीदारांच्या लिंक्स
सरकारी निधी व्यतिरिक्त, OCCRP ला जॉर्ज सोरोस ओपन सोसायटी फाउंडेशन, रॉकफेलर ब्रदर्स फाउंडेशन आणि फोर्ड फाउंडेशनसह “देणगीदारांद्वारे” समर्थित आहे. या संलग्नता, OCCRP च्या ट्रॅक रेकॉर्डसह एकत्रितपणे, निःपक्षपाती पत्रकारितेऐवजी तिचा अजेंडा पसरवण्याशी अधिक संरेखित असलेल्या संस्थेचे चित्र रंगवतात.
शोध पत्रकारितेच्या नावाखाली पाश्चात्य भू-राजकीय अजेंडा पुढे नेण्याचे साधन म्हणून Mediapart OCCRP उघड करते. यूएस सरकारच्या निधीवर त्याचे महत्त्वपूर्ण अवलंबन, अमेरिकन हितसंबंधांना प्रतिकूल असलेल्या परकीय सरकारांचे निवडक लक्ष्य आणि जॉर्ज सोरोस आणि इतरांसारख्या वादग्रस्त देणगीदारांशी संबंध यामुळे त्याच्या विश्वासार्हतेबद्दल आणि स्वातंत्र्याबद्दल गंभीर शंका निर्माण होतात. कथांमध्ये फेरफार करण्यासाठी, अर्थव्यवस्था अस्थिर करण्यासाठी आणि जनमतावर प्रभाव टाकण्यासाठी अशा संघटनांचा वापर सार्वभौमत्व आणि निष्पक्षता कमी करणारे व्यापक धोरण हायलाइट करते.
