मुंबई: राज्यातील इतर स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकीतील आरक्षण ५० टक्क्यांहून अधिक झाल्यामुळे सर्वोच्च न्यायालयात (Supreme Court) वाद सुरू असताना, बृहन्मुंबई महानगरपालिकेच्या (BMC) निवडणुकीतील आरक्षण मर्यादेचा मुद्दा स्पष्ट झाला आहे. मुंबई (Mumbai) महापालिकेतील एकूण आरक्षण ५० टक्क्यांच्या आत असल्याने, येथे निवडणूक वेळेवर होण्याची चिन्हे आहेत.
५०% च्या मर्यादेत मुंबईचे आरक्षण
मुंबई महानगरपालिकेच्या एकूण २२७ प्रभागांपैकी केवळ ७८ जागा विविध प्रवर्गासाठी आरक्षित ठेवण्यात आल्या आहेत. ही टक्केवारी केवळ ३४.३६% इतकी आहे, जी सर्वोच्च न्यायालयाने घालून दिलेल्या ५०% च्या कमाल मर्यादेच्या (Reservation Limit) आत आहे. त्यामुळे मुंबईतील आरक्षण कायदेशीर दृष्ट्या सुरक्षित असल्याचा दावा पालिका अधिकाऱ्यांनी केला आहे.
महिला आरक्षण: याव्यतिरिक्त, एकूण २२७ जागांपैकी ५०% म्हणजेच ११४ जागा महिलांसाठी आरक्षित ठेवण्यात आल्या आहेत. हे महिला आरक्षण आरक्षित आणि खुल्या अशा दोन्ही प्रवर्गांमध्ये समाविष्ट असते.
मुंबई महापालिकेतील एकूण आरक्षण ५०% मर्यादेत असल्याने, इथे निवडणुकीचा मार्ग मोकळा असल्याचे मानले जात आहे.
आरक्षण सोडत आणि हरकती
मुंबई महापालिकेने ११ नोव्हेंबर २०२५ रोजी २२७ प्रभागांसाठी आरक्षण सोडत जाहीर केली आणि १४ नोव्हेंबरला प्रारुप प्रसिद्ध केले.
हरकतींची मुदत: १४ ते २० नोव्हेंबर या कालावधीत हरकती आणि सूचना मागवण्यात आल्या होत्या.
दाखल हरकती: या प्रारूपावर सुमारे ८५ तक्रारी मुंबई महापालिकेकडे सादर झाल्या आहेत. हरकतींवरील सुनावणीनंतर अंतिम अधिसूचना प्रसिद्ध केली जाईल.
आरक्षण सोडतीमुळे इच्छुकांत नाराजी! दिग्गजांचे प्रभाग आरक्षित, काही ठिकाणी संपूर्ण मतदारसंघ महिलांसाठी राखीव
या आरक्षण सोडतीमुळे अनेक राजकीय पक्षांतील दिग्गज आणि अनुभवी नेत्यांच्या अडचणी वाढल्या आहेत. भाजप, काँग्रेस, शिवसेना (उद्धव बाळासाहेब ठाकरे) आणि शिवसेना (एकनाथ शिंदे) या प्रमुख पक्षांतील अनेक ज्येष्ठ माजी नगरसेवकांचे प्रभाग आरक्षित झाले आहेत.
यासोबतच, काही विधानसभा मतदारसंघांमधील सर्वच्या सर्व प्रभाग आरक्षित झाल्यामुळे इच्छुकांमध्ये मोठी नाराजी पसरली आहे.
- महिलांसाठी राखीव प्रभाग: दहिसर, बोरिवली, वरळी यांसारख्या महत्त्वाच्या भागांमध्ये काही ठिकाणी सर्व प्रभाग महिलांसाठी राखीव झाले आहेत.
- इतर आरक्षणामुळे बदल: मानखुर्द आणि शिवाजी नगरसारख्या मतदारसंघांमध्ये तर सर्व प्रभाग विविध प्रवर्गासाठी (SC, ST, OBC) आरक्षित झाले आहेत.
या अनपेक्षित बदलांमुळे अनेक इच्छुक उमेदवारांना आता आपल्या पारंपरिक प्रभागातून निवडणूक लढवता येणार नाही, परिणामी त्यांच्यात कमालीची नाराजी दिसून येत आहे.
